Oleśnica jest zabytkowym miastem, które pomimo toczących się w jej okolicach ciężkich walk pod koniec II wojny światowej nie uległa zniszczeniu. Dzięki temu można tu nadal podziwiać zachowane w murach miejskich stare miasto z licznymi zabytkami z okresu od średniowiecza do XIX w.
Miasto zostało założone na miejscu wcześniejszej osady w XIII w., a w początkach wieku XIV stało się stolicą niewielkiego księstwa oleśnickiego rządzonego przez jedną z linii Piastów. W XV w. po jej wygaśnięciu Oleśnica przeszła pod władzę czeską i aż do końca II wojny światowej znajdowała się poza granicami Polski.
Centrum Oleśnicy otoczone jest średniowiecznymi murami obronnymi. Z czterech istniejących wówczas bram wjazdowych do miasta zachowała się jedna, Brama Wrocławska. Pozostałe zostały rozebrane pod koniec XIX w. podczas rozbudowy miasta. Głównym zabytkiem jest udostępniony do zwiedzania Zamek Książęcy, w którym rezydowali Piastowie, a następnie książęta z kolejnych rodzin magnackich czeskich i niemieckich, którzy byli właścicielami Oleśnicy. Zamek, początkowo gotycki przebudowany został w XVI w. w stylu renesansowym.
Centrum miasta jest rynek z ratuszem, którego początki sięgają XV w. Obecnie reprezentuje on styl klasycystyczny, w którym został przebudowany w XIX w. Wokół rynku wznoszą się także kamienice z fasadami z XIX w. Na starym mieście jest też wiele kościołów, jak gotycko-renesansowa Bazylika św. Jana Apostoła, która pełniła w przeszłości funkcję kaplicy zamkowej.
