Elbląg był w przeszłości miastem, którego zabudowę uważano za piękniejszą od Gdańskich, a tutejszy zamek krzyżacki wzniesiony w XIV w. ustępował jedynie Malborkowi. Jednak zniszczenia wojenne sprawiły, że obecnie jest to jedno z ciekawszych odbudowanych miast w Polsce, a jego ozdobą jest doskonale zaaranżowane Muzeum Archeologiczno-Historyczne.
Niedaleko miejsca, gdzie znajduje się dzisiejszy Elbląg istniała już w IX w. pruska osada Truso, będąca ważnym ośrodkiem handlowym. W XIII w. na tereny te przybyli krzyżacy i założyli początkowo swój gród u ujścia rzeki Elbląg. Po jego zniszczeniu przez Prusów przenieśli się nico dalej, na teren dzisiejszego Starego Miasta. Na Podzamczu wybudowano wówczas zamek, który przez lata był głównym ośrodkiem państwa krzyżackiego, a z czasem ustąpił pierwszeństwa Malborkowi. Niestety budowla ta została zburzona podczas walk w połowie XV w.
Stare Miasto w Elblągu rozwijało się od XIII w. jako ważny ośrodek handlowy. Tutejszy port porównywalny był z Gdańskim, a zabudowa nie ustępowała najsłynniejszemu miastu polskiego wybrzeża. Złoty wiek Elbląga nastąpił w XVI i XVII w., gdy podczas wojen handlowych z Gdańskiem skierowano tu większość polskiego handlu bałtyckiego.
Niestety z tego wspaniałego miasta nie pozostało do naszych czasów zbyt wiele. Pod koniec II wojny światowej miasto zostało niemal całkowicie zniszczone przez nacierającą armię czerwoną. Ocalała gotycka Katedra św. Mikołaja oraz kilka innych gotyckich kościołów, Świętego Ducha, Bożego Ciała czy Świętego Antoniego. Jednak większość z nich pozbawiona jest obecnie oryginalnego wystroju. Od lat osiemdziesiątych XX w. prowadzona jest sukcesywna odbudowa Starego Miasta. Budowane są współczesne kamienice o fasadach nawiązujących do gotyckich i renesansowych pierwowzorów, co jest ciekawym i jak dotąd udanym eksperymentem architektonicznym.
Na miejscu dawnego zamku krzyżackiego przetrwały do dziś jedynie budynki gospodarcze. Mieści się w nich Muzeum Archeologiczno-Historyczne, największa atrakcja Elbląga. Jego wystawy zaaranżowane w nowoczesny sposób prowadzą zwiedzających przez dzieje miasta, od pruskiej osady po zniszczenia II wojny światowej i okres odbudowy. Interesującą atrakcją miasta jest też zabytkowy Kanał Elbląski, po którym można pływać statkami wycieczkowymi. Na trasie znajduje się m.in. sucha pochylnia, którą statki wciągane są na wyższy poziom kanału.
