Osada w Biskupinie. Historia powstania, zwiedzanie i ciekawostki
Biskupin to wieś na Pojezierzu Gnieźnieńskim, gdzie archeolodzy znaleźli ślady osad ludzkich sprzed kilku tysięcy lat. Zrekonstruowane grody tworzą obecnie Rezerwat Archeologiczny. Wizyta w tym niezwykłym miejscu to fascynująca podróż do minionych epok i czasów prasłowiańskich plemion. Równie ciekawa jest historia powstania Skansenu w Biskupinie.
Biskupin – tu legenda okazała się prawdą
O podwodnych skarbach Jeziora Biskupińskiego od dawna krążyły legendy. W latach 30. XX wieku poziom wody w jeziorze opadł i stało się coś niesamowitego. Fale wymywały na brzeg odłamki glinianych misek i drewnianych narzędzi. Z wody wystawała drewniana palisada. Zauważył to miejscowy nauczyciel. Powiadomił on archeologów, którzy rozkopali teren. Ich odkrycia wkrótce zadziwiły cały świat.
Co skrywały wody Jeziora Biskupińskiego?
Archeolodzy odkryli ślady osady obronnej ludności kultury łużyckiej. Prasłowiańskie plemię zamieszkiwało wyspę na jeziorze w VIII wieku p.n.e., a więc na przełomie epoki brązu i żelaza. To niewiarygodne! Drewniana konstrukcja grodu przetrwała pod wodą i warstwą mułu 2700 lat! Podjęte prace wykopaliskowe doprowadziły do kolejnych odkryć. Dzięki temu po wojnie powstał tu Skansen w Biskupinie.
Skansen w Biskupinie – historia sprzed tysięcy lat
Archeolodzy mieli trudne zadanie przed sobą. Jezioro zalewało wykopaliska. Musieli kopać groble i odpompowywać wodę. Drewniane żerdzie wyjęte z wody natychmiast niszczały. Uczyli się więc konserwacji drewna. Problemem był brak funduszy na dalsze badania. Aby je zdobyć, trzeba było zainteresować odkryciami władze państwowe. A wszystko po to, aby odtworzyć najstarszą osadę w Polsce.
Wykopaliska w Biskupinie – marketing okresu przedwojennego
Jak wyglądały badania naukowe, gdy nie było internetu? W jaki sposób pozyskiwano fundusze, gdy nie było dronów ani reklam w TV? Zastosowano pionierskie metody. Jedną z nich były zdjęcia robione z góry za pomocą balonu na uwięzi. Zainteresowały one najważniejsze osoby w państwie. Z wizytą do Biskupina przyjechali: prezydent Ignacy Mościcki, a także prymas August Hlond oraz marszałek Polski Edward Rydz-Śmigły.
Osada w Biskupinie słynna w całej Europie
“Polskie Pompeje” – tak określono biskupińskie odkrycia, nawiązując do włoskiego miasta, zasypanego na wieki przez popiół wulkaniczny. Sława o tutejszych znaleziskach rozniosła się na całą Europę i dalej. Wszyscy chcieli wiedzieć, jakie plemiona zamieszkiwały te tereny? Kiedy powstała osada w Biskupinie i czym zajmowali się jej mieszkańcy?
Jak wyglądała osada obronna w Biskupinie?
Osadę obronną w Biskupinie tworzyło kilkanaście rzędów chat, złączonych ze sobą szczytami. Zbudowano je w systemie jętkowym, bez użycia gwoździ. Kryte były prawdopodobnie trzciną. Osada otoczona była wysokim i szerokim wałem obronnym z falochronem. Wał zbudowano z drewnianych skrzyń, wypełnionych ziemią i gliną. Falochron zaś tworzył rząd zakopanych w ziemi drewnianych pali.
Gród w Biskupinie niczym strzeżone osiedle segmentowców
Wał obronny chronił osadę przed napaścią wrogich plemion. Falochron przed podmywaniem przez fale jeziora. Przypuszcza się, że w wejściu była brama wjazdowa i wieża obserwacyjna. Podstawowym budulcem w owych czasach było drewno. Robiono z niego narzędzia codziennego użytku, łódki zwane dłubankami i radła do orki. Co więcej, przejścia między rzędami chat utwardzone były drewnianymi balami.
Jak mieszkało się w takim grodzie?
Osada w Biskupinie zajmowała powierzchnię około 2 ha, a mieszkało tu od 600 do 1000 osób. Chaty nie miały okien ani kominów, tylko niewielki otwór w dachu. Było też palenisko, wspólne łoże oraz przedsionek, zajmowany w zimie przez zwierzęta. Mieszkańcy hodowali bydło, owce i kozy. Zajmowali się też rybołówstwem, łowiectwem, uprawą roli i rzemiosłem, m.in. tkactwem, garncarstwem i odlewami z brązu.
Biskupin – co jeszcze odkryli archeolodzy?
Czym jeszcze wyróżnia się Biskupin? Osada obronna lat to nie jedyne odkrycie historyków. Efektem długoletnich badań archeologicznych były kolejne odkrycia i rekonstrukcje:
- rekonstrukcja osady neolitycznej, a w niej obozowisko łowców sprzed 10 tys. lat oraz osada pierwszych rolników sprzed 6 tys. lat,
- wioska wczesnopiastowska z X-XI wieku,
- Chata Pałucka z XIX wieku – zagroda wiejska z terenu Pałuk, studnia typu “żuraw”
Obiekty te udostępniono do zwiedzania jako Rezerwat Archeologiczny.
Osada neolityczna w Biskupinie
Można tu zobaczyć łódź, wydłubaną w pniu drzewa, a także narzędzia do łowienia ryb i polowania na leśne zwierzęta. Rekonstrukcja obejmuje dwie długie chaty. Jedna z nich to przykład dawnych zabudowań. Druga to pawilon muzealny z ekspozycjami. W pobliżu jest źródełko kultowe i poletka z uprawami dawnych gatunków zbóż. W pobliskim zwierzyńcu mieszkają kozy, owce wrzosówki i bydło.
Wioska wczesnopiastowska w Biskupinie
Badania archeologiczne odsłoniły pozostałości usługowej osady rzemieślniczej z X-XI wieku. Kurne chaty zbudowane były wokół placu, na którym przypuszczalnie wymieniano się towarami z innymi plemionami. Wyposażenie chat obrazuje codzienne życie mieszkańców, związane z garncarstwem, kowalstwem, obróbką skór, poroża i kości.
Czym zajmuje się Muzeum Archeologiczne w Biskupinie?
Muzeum Archeologiczne w Biskupinie opiekuje się obiektami Rezerwatu. Bierze udział w historycznych badaniach naukowych i w pracach związanych z konserwacją eksponatów. Organizuje lekcje muzealne, pokazy i warsztaty edukacyjne, a także imprezy plenerowe. Najpopularniejszą jest coroczny wrześniowy Festyn Archeologiczny. Biorą w nim udział historycy, rekonstruktorzy, archeolodzy oraz mnóstwo zwiedzających.
Pracownicy Rezerwatu Archeologicznego w Biskupinie to ludzie z pasją
Czym byłyby rekonstrukcje dawnych chat, gdyby nie animatorzy przebrani za ich mieszkańców? Pokazują oni turystom, jak wyglądało życie w biskupińskiej osadzie. Na czym polegało lepienie garnków z gliny? W jaki sposób robiło się odlewy z brązu? Jak tkano ubrania z lnu? Dzięki obserwacji tych fascynujących zajęć zwiedzający czują się jakby przeniesiono ich do dawnej epoki.
Biskupin – zwiedzanie i noclegi
Rezerwat Archeologiczny w Biskupinie można zwiedzać samodzielnie, z przewodnikiem lub z aplikacją telefoniczną. Przy wjeździe jest parking oraz Dom Muzealnika, w którym turyści mogą wynająć pokoje noclegowe. Ważna informacja dla zwiedzających, których zainteresował Biskupin – cennik biletów dla osób nocujących przewiduje opłatę za wstęp tylko w jednym dniu. W kasie można też zakupić bilet na rejs statkiem po Jeziorze Biskupińskim.
Biskupin – atrakcje turystyczne w okolicy
Jakie jeszcze atrakcje ma dla turystów Biskupin? Mapa turystyczna wskazuje na wiele ciekawych miejsc w okolicy. Dlatego warto zaplanować kilkudniowy pobyt w tym regionie. Tym bardziej, że okoliczne jeziora, lasy i łagodne, nizinne krajobrazy to znakomite miejsce na wypoczynek.
Interaktywne Muzeum Rybactwa w Biskupinie
Interaktywne Muzeum Rybactwa to prywatna, nowoczesna placówka. Poznać tu można florę i faunę polskich jezior, wnętrze dawnej chaty rybackiej oraz techniki połowu ryb słodkowodnych.
Żnińska Kolej Powiatowa
Wagoniki kolejki wąskotorowej kursują codziennie od maja do sierpnia oraz w czasie wrześniowego Festynu Archeologicznego. Trasa Żnińskiej Kolej Powiatowej liczy 12 km i wiedzie z Gąsawy do Żnina z przystankami w Wenecji i Biskupinie. Warto zobaczyć też Muzeum Kolejki Wąskotorowej w Wenecjize skansenem parowozów i wagonów wraz z infrastrukturą kolejową.
Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie
Biskupin i okolice to etnograficzne Pałuki z nieformalną stolicą w Żninie. Region charakteryzuje się odrębnymi strojami ludowymi, gwarą, rękodziełem, haftem i sposobem zdobienia domostw czy narzędzi codziennego użytku. Wszystko to można zobaczyć w Muzeum Ziemi Pałuckiej, jak również wystawę poświęconą Bractwu Kurkowemu.
Silverado City w Żninie
Miasteczko westernowe w Żninie to miejsce, gdzie każdy turysta może poczuć się jak kowboj z filmu o Dzikim Zachodzie. Gorączka złota, napady na banki czy pojedynki rewolwerowców to codzienność w Silverado City. Zabawa gwarantowana dla całej rodziny.
Kościół św. Mikołaja w Gąsawie
Niepozorna z zewnątrz, drewniana świątynia kryje zabytkowe wyposażenie. Kościół św. Mikołaja pochodzi z XVII wieku. Godne uwagi są przepięknie odnowione polichromie na ścianach, manierystyczna chrzcielnica i cudowny obraz Matki Boskiej.
Czy warto zwiedzić Biskupin?
Oczywiście, że tak! Wizyta w Biskupinie to możliwość przeniesienia się w czasie i przestrzeni. Najlepiej połączyć ją ze zwiedzaniem okolicznych atrakcji. Będzie to ciekawa, plenerowa lekcja historii i aktywny wypoczynek – świetny pomysł na weekendową, rodzinną wycieczkę.
