Rotunda św. Prokopa

Rotunda Prokopa w Strzelnie to wyjątkowa budowla z XIII wieku w całości zbudowana z granitu. Znajduje się w sąsiedztwie bazyliki z tego samego okresu. Budowla ma kształt koła i jest uzupełniona o dwie absydki, kwadratowe prezbiterium oraz okrągłą wieżę z emporą.

Wewnętrzne pomieszczenie nie jest tynkowane poza niewielkim fragmentem sufitu ze sklepieniem krzyżowym, typowym dla budowli tego okresu. Na ścianach wyraźnie widoczne są nierówne, grubo ciosane bloki granitowe. Poza prostym ołtarzykiem, XII-wieczną kropielnicą i rekonstrukcją romańskiego tympanonu fundacyjnego kościoła z XII wieku, wnętrza nie zdobią żadne malowidła ani rzeźby. Na emporę rotundy prowadzą kręte drewniane stopnie.

Rotunda w przeszłości była rozbudowywana, jednak dwie renowacje – pod koniec XIX wieku i po II wojnie światowej - przywróciły jej oryginalny kształt. Zastanawia ulokowanie małego kościółka w sąsiedztwie znacznie okazalszej świątyni. Biorąc pod uwagę odkryty w niej niedawno pusty grób zakłada się, że rotunda mogła pełnić funkcję kaplicy grobowej. Obecnie rotunda uważana jest za największą romańską świątynię w Polsce.