Elena jest miastem u podnóża Starej Płaniny, w którym zachował się malowniczy zespół architektoniczny, obejmujący tradycyjne domy z okresu XVIII i XIX w. Miejscowość jest także znana ze względu na doskonałą lokalną kuchnię oraz jako ośrodek rzemieślniczy.
Miasto zostało założone w XV w. przez Turków i było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Jego znaczenie wzrosło w okresie bułgarskiego odrodzenia narodowego w XVIII i na początku XIX w., kiedy urosło do rangi jednego z głównych centrów snycerstwa w kraju. Docierały tu także nowe prądy kulturalne i naukowe, które zaowocowały założeniem w 1843 r. jednej z pierwszych bułgarskich szkół średnich. Dziś budynki szkoły udostępnione są jako Kompleks Daskalolivnitsata, a ekspozycje pokazują historię bułgarskiej edukacji.
W XVIII i XIX w. centrum Eleny przeszło przeobrażenia. Wzniesiono wtedy domy w stylu odrodzenia bułgarskiego, kryte wielospadowymi dachami, z piętrami wysuniętymi przed czoło budynków. Należą one obecnie do najważniejszych atrakcji Eleny. Niektóre budynki udostępniono do zwiedzania, jak Karczmę Kamburow czy Muzeum Hilariona Makariopolskiego, ale większość jest nadal zamieszkana. Na parterach działają często restauracje, sklepiki i warsztaty rzemieślnicze, co sprawia, że miasteczko wygląda jak żywy skansen.
