Szczawnica. Atrakcje pienińskiego uzdrowiska i okolic. Sprawdź co warto zobaczyć
Usytuowana na granicy Pienin i Beskidu Sądeckiego Szczawnica jest jedną z najpopularniejszych polskich miejscowości uzdrowiskowych. Jej malownicze położenie, doskonały klimat oraz zdrowotne wody zyskały sławę już w XIX wieku. Współcześnie jest miejscowością bogatą w liczne atrakcje. Szczawnica to uzdrowisko idealne zarówno na jednodniową wycieczkę, jak i dłuższy pobyt.
Plac Dietla – serce Szczawnicy pamiętające czasy Szalayów
Szczawnica nie stałaby się uzdrowiskiem o ogólnopolskiej renomie gdyby nie rodzina Szalayów. To właśnie syn węgierskich urzędników Józef Szalay odmienił losy tej niewielkiej miejscowości. Łącząc w sobie talenty organizatora, zarządcy, społecznika oraz artysty, stworzył miejsce wyjątkowe i niepowtarzalne.
Dziełem Józefa Szalaya jest między innymi wygląd Placu Dietla na końcu ulicy Zdrojowej. To miejsce śmiało można określić mianem “serca Szczawnicy”. W jego obrębie podziwiać możemy kilka ważnych budowli wzniesionych jeszcze w XIX wieku. Które atrakcje Szczawnicy odnajdziemy więc na Placu Dietla?
Dom nad Zdrojami
To górująca nad całym placem konstrukcja, wyróżniająca się ozdobną tarczą zegara oraz wykonanymi na fasadzie malunkami przedstawiającymi św. Kingę oraz św. Barbarę. Dom nad Zdrojami został wzniesiony nad źródłami Stefan i Józefina (nazwanymi tak na cześć rodziców Józefa Szalaya) i współcześnie mieści wartą odwiedzenia kawiarnię Café Helenka. To tu także znajduje się pijalnia wód. Szczawnica od dwóch wieków żyje właśnie wokół tego miejsca.
Willa Pałac
To druga z dużych budowli w obrębie Placu. Willa Pałac została wzniesiona z prywatnych pieniędzy Józefa Szalaya. W swoich dziejach pełniła funkcję Biura Komisji Zdrojowej, hotelu oraz Muzeum Pienińskiego – do 2012 roku, kiedy zostało ono przeniesione do sąsiedniej miejscowości – Szlachtowej.
Willa Pod Bogarodzicą
Willa Pod Bogarodzicą to kolejny z budynków, które należały do samego Józefa Szalaya. W jego przyziemiu mieścił się magazyn butelkowanej wody zdrojowej (wysyłano ją stąd aż do Wiednia). Na piętrze natomiast prowadzono kuracje inhalacyjne – pacjentów leczono gorącym powietrzem przepuszczanym przez gałęzie sosnowe z okolicznych lasów.
W obrębie Placu Dietla i jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się również inne warte uwagi obiekty: altana z (zamkniętym) źródłem Waleria, która służyła w przeszłości jako galeria dla orkiestry zdrojowej, Willa Holenderka mieszcząca informację turystyczną oraz Muzeum Uzdrowiska Szczawnica, stara kancelaria, neogotycka Kaplica Zdrojowa projektu J. Szalya czy pomnik polskiego prekursora wodolecznictwa – Józefa Dietla – współtwórcy sukcesu Szczawnicy.
Szczawnica – atrakcje centrum?
Niewiele miejscowości posiada atrakcje w niemal każdej swojej części – taka jest jednak Szczawnica. Centrum tej miejscowości oferuje jeszcze przynajmniej kilka ciekawych miejsc.
Park Górny
To starszy z dwóch szczawnickich parków. Park Górny został założony przez Jana Kutscherę – pierwszą osobę, która dostrzegła uzdrowiskowy potencjał tej miejscowości i ufundowała podwaliny pod zabudowę zdrojową. O jego rozwój zadbał również sam Józef Szalay, który sprowadził rzadkie gatunki drzew i urządził place do gry w krykieta i tenisa.
Na terenie Parku Górnego znajduje się również Inhalatorium oraz świeżo odremontowany Dworek Gościnny – budowla będąca w przeszłości kulturalnym i artystycznym centrum Szczawnicy. Dziś mieści się tu natomiast hotel, restauracja, kino oraz centrum eventowe.
Kościół św. Wojciecha
Świątynia ta została wzniesiona specjalnie z myślą o odwiedzających uzdrowisko kuracjuszach. Grunty pod kościół św. Wojciecha wykupił Józef Szalay, jednak całą inicjatywę sfinalizowano dzięki wpłatom darczyńców – uczestników charytatywnych bali organizowanych przez Polską Akademię Umiejętności. Autorem projektu świątyni był Stanisław Eljasz-Radzikowski, syn sławnego popularyzatora Tatr Walerego Eljasza-Radzikowskiego. Poddasze kościoła zamieszkuje objęty ochroną ścisłą podkowiec mały – jeden z najmniejszych polskich nietoperzy.
Altana przy ulicy Zdrojowej
W miejscowości uzdrowiskowej, jaką jest Szczawnica-Zdrój, woda mineralna jest dostępna w więcej niż jednej lokacji. Oprócz Pijalni Głównej spróbować możemy jej także między innymi w altanie przy ulicy Zdrojowej. W tym miejscu znajdują się dwa źródła: Jan oraz Magdalena.
Aktywna Szczawnica – stoki i miejsca spacerowe
Niewiele jest miejscowości tak różnorodnych pod kątem możliwości spędzania wolnego czasu, co Szczawnica. Atrakcje turystyczne jakie oferuje to uzdrowisko trafią w gust zarówno osób nastawionych na zwiedzanie, jak i aktywniejsze formy spędzania wolnego czasu.
Promenada
Deptak w Szczawnicy poprowadzony na obu brzegach potoku Grajcarek liczy niemal dwa kilometry długości. Prowadzi od dolnej stacji kolejki na Palenicę, aż do Dunajca, gdzie przechodzi w Drogę Pienińską. Wzdłuż promenady można poruszać się pieszo oraz rowerami.
Kolejka na Palenicę
Otwarty w 1991 roku wyciąg krzesełkowy na Palenicę liczby niecałe 800 metrów długości i pokonuje około 300 metrów przewyższenia. Czas przejazdu to 3 minuty. Zimą, dzięki temu ułatwieniu, również miłośnicy białego szaleństwa mogą docenić walory, jakie ma do zaoferowania Szczawnica. Stoki Palenicy i sąsiadującej Szafranówki posłużyły do utworzenia czterech tras narciarskich – dwóch czerwonych i dwóch niebieskich. Na szczycie Palenicy zimą funkcjonuje stacja, w skład której wchodzą 3 wyciągi talerzykowe i 1 wyciąg do snowboardu.
Park Dolny
Park Dolny założony pod koniec XIX wieku to popularne miejsce spacerów turystów i mieszkańców miejscowości. Można tu znaleźć niewielką Kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, sztuczną grotę poświęconą zasłużonemu dla Szczawnicy Mikołajowi Zyblikiewiczowi, a także Willę Marta należącą do Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki – goszczącej pisarzy, literatów, dziennikarzy, aktorów i muzyków.
Bryjarka
Bryjarka to niewielkie wzniesienie jest niezwykle interesujące pod względem geologicznym, ponieważ ma pochodzenie wulkaniczne. Na jej szczycie stoi żelazny krzyż, postawiony tam w 1907 roku przez firmę Górecki (autorów krzyża na Giewoncie).
Piękne okolice Szczawnicy
Choć w obrębie samego uzdrowiska nie brakuje ciekawych miejsc, to turystów przyciągają również okolice. Szczawnica to znakomita baza wypadowa do zobaczenia atrakcji Pienin, Beskidu Sądeckiego oraz Gorców, a także sąsiednich miejscowości.
Spływ Dunajcem
Jedną z największych i najbardziej popularnych pienińskich atrakcji jest spływ Dunajcem. Szczawnica stanowi punkt końcowy trasy, początkiem jest natomiast przystań w Sromowcach Niżnych. Tradycja przewożenia przyjezdnych tratwami przez malowniczy przełom Dunajca sięga XIX wieku i stanowi bezpośrednią kontynuację lokalnych tradycji flisackich. Podróż trwa około 2 i pół godziny – w czasie jej trwania flisacy chętnie dzielą się ciekawostkami na temat całej okolicy.
Pieniński Park Narodowy
To jeden z najstarszych parków narodowych w Polsce – oficjalnie utworzono go w 1932 roku, choć starania o objęcie tych terenów ochroną podjęto już znacznie wcześniej. W jego granicach odnajdziemy niezwykle cenne gatunki zwierząt i roślin – w tym endemitów oraz reliktów. Ciekawostki na temat przyrody Pienińskiego Parku Narodowego poznać można odwiedzając jeden z sześciu pawilonów edukacyjnych (pięć mieści się na polskiej części terenu Parku, szósty po słowackiej).
Wodospad Zaskalnik
Utworzony na Sopotnickim Potoku wodospad Zaskalnik liczy około 5 metrów wysokości. To popularne miejsce spacerów ze Szczawnicy – formalnie atrakcja ta położona jest w obrębie uzdrowiska, w dzielnicy Sewerynówka. W niedużej odległości od wodospadu znajduje się wzniesiona w 1922 roku drewniana kaplica dla kuracjuszy nie istniejącego już sanatorium.
Wąwóz Homole
Ten liczący około 800 metrów długości Wąwóz Homole, którego dnem płynie potok Kamionka, uważany jest za jeden z najpiękniejszych w Polsce. Górują nad nim strome ściany ze skał wapiennych z okresu Jury i Kredy, a w trudno dostępnych miejscach gniazduje puchacz.
Muzeum Pienińskie
Zlokalizowane w Szlachtowej (miejscowości sąsiadującej ze Szczawnicą) Muzeum Pienińskie stanowi oddział Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Jego zbiory zawierają eksponaty związane z historią Szczawnicy, lokalną etnografią, postacią Józefa Szalaya, a także góralami pienińskimi.
Muzeum Pienińskiego Parku Narodowego
Muzeum Pienińskiego Parku Narodowego mieści się w budynku dyrekcji PPN – przy ulicy Jagiellońskiej w Krościenku nad Dunajcem. Ekspozycja dostarcza obszernej wiedzy na temat pienińskiej przyrody, geologii, etnografii i architektury. W bezpośrednim otoczeniu muzeum została również wytyczona ścieżka dendrologiczna, w ramach której oznaczono i opisano 35 gatunków pienińskich drzew oraz krzewów.
Czerwony Klasztor
Położony na końcu Drogi Pienińskiej Czerwony Klasztor to słowacka miejscowość, w której mieści się zabytkowy kompleks klasztorny o tej samej nazwie, w przeszłości zamieszkiwany przez zakony Kartuzów i Kamedułów. Odrestaurowana głównie w stylu barokowym budowla sakralna jest udostępniona do zwiedzania.
Sokolica
Choć w samym uzdrowisku nie brakuje ciekawych atrakcji, to jednak warto wyruszyć w góry, jeśli tylko dopisuje pogoda. Szczawnica położona pomiędzy Beskidem Sądeckim a Pieninami, stanowi doskonałą bazę wypadową w góry. Jednym z bardziej malowniczych szczytów dostępnych z uzdrowiska w ramach kilkugodzinnej wycieczki jest Sokolica. Ten skalisty (zabezpieczony barierkami) szczyt oferuje wyjątkowo malowniczą i rozległą panoramę na przełom Dunajca oraz okoliczne góry. Wstęp na wierzchołek Sokolicy jest płatny – zakupiony bilet uprawnia również do wstępu tego samego dnia na platformę widokową na szczycie Trzech Koron.
