Wzniesiona w połowie XIII wieku świątynia w stylu gotyckim, o bogato zdobionym, barokowym wnętrzu. Pełni nadal funkcję sakralną, będąc równocześnie cennym zabytkiem Kalisza. Kościół został wyniesiony do rangi katedry przez papieża Jana Pawła II w 1992 roku. W 2016 roku do świątyni zostały sprowadzone relikwie św. Faustyny Kowalskiej.
Budowę kościoła ufundowanego przez księcia Bolesława Pobożnego ukończono w 1257 roku. Na skutek pożarów świątynię wielokrotnie przebudowywano. Część zdobień - polichromie i witraże o tematyce patriotycznej - są dziełem młodopolskiego artysty - Włodzimierza Tetmajera. Historia budowli związana jest z wieloma ważnymi postaciami z historii Polski. W kościele św. Mikołaja ochrzczony został poeta Adam Asnyk, a ślub wzięła pisarka Maria Konopnicka. Oba wydarzenia upamiętniono kamiennymi tablicami.
Do lat siedemdziesiątych XX-tego wieku w świątyni eksponowany był obraz Rubensa “Zdjęcie z krzyża”. Został on jednak skradziony, a jego losy pozostają nieznane.