Zabytkowa średniowieczna baszta pełni dziś funkcje muzealne stanowiąc miejsce ekspozycji stałej wystawy zatytułowanej: „Z pradziejów Chełmna i okolic”. Zgromadzone eksponaty dokumentują najstarszą historię miasta, a także osad w Kałdusie i Starogrodzie. Na wystawie można też obejrzeć kolekcję etnograficzną.
Baszta jest elementem wybudowanych w XIII i XIV wieku murów miejskich i stanowi jej militarne umocnienie, początkowo złożone z trzech ścian, w XVI wieku zamknięte czwartą ścianą, dzięki czemu mogło pełnić funkcje magazynowe. W budowli przechowywano proch strzelniczy i sprzęt wojenny. Po utracie militarnego znaczenia baszta służyła celom gospodarczym, a zaniedbana ulegała powolnej dewastacji.
Pierwotny blask przywrócono jej w 1977 roku i od tego czasu zajmuje ja muzeum archeologiczne. Z Basztą Prochową wiąże się ciekawa legenda o duchu Bernarda Szumborskiego – okrutnego żołnierza krzyżackiego, otrutego w Chełmnie w 1470 roku po 22 latach okupacji miasta. Podobno na wieczne tułanie skazano ducha podczas tajemniczego procesu, jaki odbył się 24 października 1975 roku – w rocznicę wdarcia się Krzyżaków do Chełmna.