Muzeum oraz Miejsce Pamięci obejmują obszar dwóch zachowanych części obozu Auschwitz I i Auschwitz II - Birkenau. Można tu zobaczyć m.in. ruiny komór gazowych i krematoriów, ogrodzenia, baraki, słynną rampę kolejową, gdzie wysiadali więźniowie, a także wiele pamiątek po nich - ubrania, zdjęcia, dokumenty. Muzeum zostało utworzone staraniem byłych więźniów. W 1979 r. tereny byłego KL Auschwitz-Birkenau wpisano na listę UNESCO.
Już w kwietniu 1946 r., tuż po wojnie, ówczesne Ministerstwo Kultury i Sztuki wysłało do Oświęcimia grupę byłych więźniów, którzy mieli stworzyć koncepcę utworzenia tam muzeum. Miało ono uświadomić światu skalę zbrodni hitlerowskich oraz ogrom cierpienia zgładzonych tu ludzi.
Przez cały okres funkcjonowalnai KL Auschwitz-Birkenau życie straciło tu ponad 1 mln ludzi, w ponad 90% Żydów. Zmarło tu także około 70 000 Polaków, 20 000 Cyganów oraz więźniowie wielu innych narodowości.